Przedstawiamy elementy pracy "Korzyści płynące ze współpracy rolników" autorstwa Macieja Łagody z Grupy Producentów Trzody Chlewnej Wyrębin. Jest to materiał konferencyjny CDR w Brwinowie, oddziału w Poznaniu w związku z tematem "Współpraca producentów rolnych sposobem na rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich".
Bardzo ważną rolę w procesie wzmacniania pozycji przedsiębiorstw rolnych w łańcuchu żywnościowym odgrywa integracja pozioma rolników. Umożliwia ona bardziej racjonalne podejście do produkcji i zbytu produktów rolnych. Integracja zachodząca wśród rolników ma bezpośredni wpływ na kształtowanie się rynkowych warunków, w których działają konkretne gospodarstwa rolne, przedsiębiorstwa produkcyjne i inne podmioty gospodarcze. Szczególnie istotną rolę odgrywa integracja pozioma rolników w okresach dłuższych, kiedy można zakładać wdrażanie nowoczesnych technologii i inwestycji mając w perspektywie wspólne działania i korzystanie z poniesionych często wysokich nakładów. Zrzeszanie się rolników w grupy producenckie może także znacznie poprawić jakość produktów i zarządzenie ekonomiczne całością przedsiębiorstwa oraz przyczynić się do wzmocnienia poszczególnych gospodarstw i całej grupy producentów na rynku. Integracja pozioma w rolnictwie przyczynia się ponadto do lepszego wykorzystania posiadanych zasobów, wpływa na zwiększenie kapitału ludzkiego i stwarza możliwości korzystania z obcych źródeł finansowania.
Korzyści z integracji rolników są wymierne i można je zauważyć na co najmniej kilku płaszczyznach. Pierwszą i niewątpliwie najważniejszą zaletą tworzenia się grup producenckich jest zwiększenie się w gronie producentów siły przetargowej. Silny, duży producent uzyskuje dzięki temu wyższe ceny w zbycie, a także płaci niższe ceny za środki produkcji. Oprócz tych zysków znaczący producent otrzymuje też łatwiejszy dostęp do źródeł finansowania na potrzeby swojej działalności. Powiązania między rolnikami na płaszczyźnie poziomej pozwalają poza tym wspólnie inwestować w urządzenia służące później procesowi produkcji i dystrybucji towarów.
Następna korzyść z integracji polega na łatwiejszym dostępie rolników do informacji rynkowej i naukowej. Dzieje się tak, ponieważ grupa producencka ma wśród swoich członków ludzi z różnych środowisk. Pod względem wykształcenia przeważają dzisiaj wśród rolników absolwenci szkół średnich lub zawodowych. Często są to specjaliści nie tylko po szkole rolniczej, ale także rzemieślnicy, a nawet ekonomiści i technologowie. Dysponując różnym zasobem wiedzy grupa może wymieniać się zdobytą wcześniej wiedzą i doświadczeniem oraz przekształcać je dla dobra całe- 44 go przedsiębiorstwa. Przez wspólne działanie mogą oni osiągać większe i lepsze efekty. Jeśli ich wiedza i zdolności będą w umiejętny sposób skoncentrowane na zasadzie uzupełniania się, to taka kooperacja ma szansę spowodować efekt będący więcej niż przeciętną nadwyżką korzyści przypadającą na członka zespołu, w porównaniu z korzyścią możliwą do osiągnięcia w działaniu indywidualnym.
Korzyść z integracji, o której należy tu wspomnieć, to znacznie łatwiejszy dostęp do zewnętrznych źródeł finansowania. Łatwiej i szybciej grupa otrzyma kredyt, gwarancję czy zaliczkę na poczet przyszłej produkcji. Zrealizowanie tego typu inwestycji wymaga dużych nakładów finansowych, których często nie są w stanie samodzielnie ponieść nawet grupy producentów rolnych. Zachodzi więc konieczność wykorzystania zewnętrznych źródeł finansowania, jakimi są kredyty bankowe. Rolnicy zrzeszeni w grupach producentów mają możliwość ubiegania się o preferencyjne kredyty z linii kredytów na realizację inwestycji w rolnictwie i przetwórstwie produktów rolnych przez grupy producentów rolnych, które mogą być przeznaczone między innymi na czynniki zwiększające chęć organizowania się rolników, realizację inwestycji w rolnictwie lub przetwórstwie produktów rolnych, zwiększenie oferty towarowej oraz jej lepsze dostosowanie do wymagań rynku, poprawę warunków w zakresie wymagań dotyczących dobrostanu zwierząt.
W wyniku łączenia się w grupy producenckie rolnicy uzyskali korzyści, które trudno byłoby im osiągnąć przy działaniu w pojedynkę. Przykładem może być znalezienie nowych rynków zbytu, kiedy to grupa producencka na pewno szybciej takie rynki znajdzie. Podobnie zalety integracji widoczne są w poprawie jakości oferowanych produktów, zapewnieniu ciągłości dostaw, a także podejmowaniu działań z zakresu przygotowywania produktów do sprzedaży. Osiągnięte korzyści przyczyniają się w efekcie do poprawy sytuacji finansowej członków grup w odniesieniu do okresu, kiedy działali na rynku samodzielnie.
Badania wskazują, że rolnicy, którzy zdecydowali się przystąpić do grupy producenckiej, od razu zaczęli podkreślać konkretne korzyści działań grupowych. Przedsiębiorcy uznali, że dzięki procesowi integracji możliwe jest ograniczenie liczby pośredników w kanałach dystrybucji, dotyczących sprzedaży produktów i zakupów środków do produkcji. Ważną zaletą integracji podkreślaną przez samych rolników jest możliwość realizowania wspólnych inwestycji przez wszystkich przedsiębiorców. Łatwiej i szybciej grupa producencka inwestuje w nowe magazyny, chłodnie, miejsca przechowywania produktów. Działający w pojedynkę rolnicy nie byliby w stanie dysponować takim zapleczem magazynowym. Wspólnie działający rolnicy mogą kupować nowoczesne maszyny rolnicze, inwestować w nowoczesne technologie.