W dniach 14 i 15 października 2024r. w hotelu Arche Hotel Krakowska w Warszawie odbyła się VI Konferencja Biogazu i Biometanu Green Gas Poland 2024, której patronem medialnym był projekt Energia dla Wsi. W wydarzeniu wzięli udział m.in. przedstawiciele administracji rządowej i samorządów, pracownicy instytucji naukowych, przedstawiciele krajowych i europejskich organizacji branżowych, przedstawiciele stowarzyszeń i fundacji zajmujących się szeroko rozumianą ochroną środowiska, zoologią, rolnictwem, energetyką, inwestorzy, właściciele działających instalacji produkujących biogaz i biometan oraz właściciele dużych gospodarstw rolnych i przetwórcy rolno-spożywczy. Co najistotniejsze: pomimo reprezentowania niekiedy całkowicie odmiennych stanowisk w większości kwestii, to w temacie wykorzystania tych najbardziej stabilnych i sterowalnych źródeł energii wszyscy mówili jednym głosem.
Wydarzenie zostało uroczyście rozpoczęte przez Artura Zawiszę i Beatę Matecką (prezes i wiceprezeska Unii Producentów i Pracodawców Przemysłu Biogazowego) podpisaniem listu intencyjnego pomiędzy UPEBBI, a Związkiem Młodzieży Wiejskiej reprezentowanym przez prezesa Szymona Migonia. Następnie nastąpiło wręczenie nagrody Ambasadora Biogazu 2024.
Tytuł Ambasadora Biogazu 2024 otrzymał Wiceminister Klimatu i Środowiska Miłosz Motyka. W swojej przemowie podkreślił znaczenie dialogu i współpracy. Podziękował za presję wywieraną przez środowisko biogazowe, poinformował o zwiększeniu wsparcia w programie Energia dla Wsi oraz zapewnił kontynuację zmian legislacyjnych w zakresie biogazu i biometanu, aby ułatwić rozwój tych kluczowych źródeł energii na obszarach wiejskich.
Wprowadzenie do merytorycznej części spotkania było przeprowadzone przez Annę Venturini - Policy Manager w European Biogas Association, która przedstwiła prezentację p.t. "The European perspective of biogas and biomethane market development". „Wszystkie odnawialne źródła energii zasługują na wsparcie Wspólnoty - ale to właśnie biogaz i biometan są tymi najbardziej stabilnymi i niezawodnymi. To dlatego państwa członkowskie w zdecydowanej większości rozbudowują swą infrastrukturę w tym obszarze: produkcja biometanu i biogazu w UE tylko w latach 2018-2022 zwiększyła się dwukrotnie” - powiedziała Anna Venturini, łącząca się z gośćmi konferencji UPEBBI z Brukseli.
Pierwszy panel dyskusyjny Debata Kluczowych Decydentów „Sektor biogazu i biometanu w polskiej transformacji energetycznej” poprowadził Dariusz Bojsza - Prezes zarządu Iniscjatywa dla Środowiska, Energii i Ekomobilności - ISEE, wiceprezes Neo Energy Group. Moderator opisał aktualną sytuację na rynku biogazu i biometanu i podkreślił, że potencjał biogazu jest ogromny z powodu dużej produkcji żywności. Jedyną drogą do tego, żeby zbilansować emisję z sektora rolnictwa jest rozwój biogazu i biometanu. W 2005 roku pierwsza ustawa OZE wprowadziła wsparcie publiczne dla sektora biogazu. Aktualnie Polska ma 305MW mocy zainstalowanej, co składa się na 0.99% OZE. Przyrost mocy przez 20lat to jedynie 15mw w skali roku. Regulacje dla biometanu wprowadzono dopiero w zeszłym roku, w porównaniu z innymi krajami UE jesteśmy bardzo w tyle. Liczba instalacji biometanowuch w Polsce wynosi 0. Prowadzący zadał pytanie prelegentom: Jak dokonać przełomu i uwolnić potencjał sektora biogazu i biometanu w najbliższych latach?
Pierwszy wypowiadał się poseł RP dr inż. Paweł Sałek. Zauważył, że w ramach podsektorów następuje największa konkurencja wśród źródeł OZE takich jak fotowoltaika i wiatraki, biogazownie są przez nie wypierane. Podstawowym problemem rozwoju jest kwestia przyłączeń do sieci, gdzie biogazownie są tak samo traktowane jak farmy fotowoltaiczne. Ślad węglowy wymaga ogromnego zaangażowania wielu sektorów gospodarki, biogazownie dają możliwość zaangażowania całego środowiska żywnościowego i rolniczego. Niestety nie mamy systemu w Polsce do użytku biometanu.
Wiceminister Motyka poinformował, że systemy wsparcia takie jak "Energia dla Wsi" są niższe dla biogazu niż fotowoltaiki, w przyszłości należy bardziej na nie postawić. Eksport rolno-spożywczy w Polsce rośnie i możemy być beneficjentami tego wzrostu przez to żeby tworzyć energię. Do tego potrzebne są zmiany legislacyjne. Należy przeanalizować gdzie są najlepsze warunki do postawienia biogazowni, gdzie są najlepsze warunki przyłączeniowe. Wiceminister zapowiedział, że do końca roku rząd chce zmapować takie obszary. Podkreślił rolę biogazowni jako źródło bilansujące sieć. Zapowiedział ustawę sieciową, która będzie zarządzać wydanymi i przyszłymi warunkami przyłączenia. Ewentualne odmowy będą odpowiednio uwarunkowane. Podkreślił, że biogaz to szansa na dekarbonizacje sektora rolnego. Odpowiednie wsparcie jest kluczowe, środków na transformację jest dużo tylko kwestia ich efektywnego wykorzystania. Szczególnie na wsparcie biogazu i biometanu.
Poseł Krzysztof Mulawa powiedział o 3 niezbędnych elementach do rozwoju biogazu i biometanu. Pierwszym z nich jest odpowiedzialna i mądra strategia. Ustawa w 2023 to punktowe doraźne działanie. Drugim elementem jest finansowanie, środowisko i klimat do inwestowania i rozwoju branży. Ostatni element to odpowiedzialni politycy, którzy będą chcieli realizować strategie uwzględniając finansowanie i kwestie prawne. Te 3 punkty muszą wspólnie zaistnieć aby osiągnąć sukces. 3% wykorzystania potencjału w Polsce pokazuje, że te trzy punkty nie były spełnione. Kolejną rzeczą, która przekonuje do wykorzystania tych źródeł energii jest gospodarka obiegu zamkniętego. Powinniśmy jak najszybciej odejść od systemu linearnego. Te trzy rzeczy potrzebne są do zwalczenia barier administracyjnych i biurokratycznych, odpowiedniego wsparcia merytorycznego i finansowego oraz zwalczania oporu społecznego.
Mariusz Rukat Pełnomocnik Marszałka Województwa Mazowieckiego ds. Gospodarczych i Energii zwrócił uwagę, że słowo biometan pojawia się w ustawie OZE 282 razy, co pokazuje pewien postęp w legislacjach. Podkreślił, że na biogazie i biometanie nikt nie traci. Zauważył problem pozyskania wystarczającej ilości substratu i konieczność modernizacji sieci gazowej dla biometanu. Opór społeczny jest także dużym problemem.
Poseł dr Jarosław Sachajko powiedział, że branża biogazowa jest niezorganizowana i wywiera niewystarczającą presję społeczną na decydentach. W ciągu dwóch do trzech lat możemy mieć więcej energii z biogazu niż z atomu.
Na zakończenie panelu moderator zwrócił uwagę na to, że biogazownie są nagradzane jedynie za wytwarzanie energii, a nie za redukcję emisji, redukcję odpadów i działanie zgodnie z założeniami gospodarki obiegu zamkniętego.
Prezes UPEBBI Artur Zawisza rozpoczął następny panel p.t. Debata Wysokiego Szczebla „Biometan z perspektywy naukowej, rynkowej i publicznej”, w którym pierwsza wypowiadała się dr Ewa Krasuska doradca strategiczny w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju. Przedstawiła wyniki badań Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, które zostały zawarte w raporcie zatytułowanym "Realny potencjał produkcji biometanu w Polsce". Potencjał to 8 miliardów m3 biometanu. Raport ten może stanowić dobry punkt wyjścia do opracowania map, o których mówił wiceminister Motyka oraz do wyznaczenia obszarów przyspieszonego rozwoju OZE. Podkreśliła, że transformacja energetyczna musi być prowadzona sprawiedliwie i akceptacja społeczna jest kluczowa, dlatego niezbędne są konsultacje z lokalnymi społecznościami.
Sabine Dujacquier zastępca dyrektora generalnego w Polskiej Grupie Biogazowej/Total Energies powiedziała, że 380 instalacji biogazowych dzisiaj to mało z porównaniem do sąsiadów. Debata publiczna jest obecna i to widać. Temat pojawia się na konferencjach branżowych jak i związanych z energią i rolnictwem. Pojawiają się nowi inwestorzy, którzy zwracają uwagę na to, że potencjał jest niewykorzystany. Widać też zainteresowanie banków. Pani Sabine opowiedziała jak wyglądał rozwój biogazu i biometanu we Francji, gdzie debata publiczna miała kluczowe znaczenie. Uważa, że Polska jest na granicy boomu biogazowego i biometanowego z powodu istniejącej debaty publicznej i liczy na szybką reakcję rządu, aby jak najszybciej doszło do przełomu rozwojowego.
Na koniec panelu wypowiedział się dr inż. Janusz Steinhoff b. minister gospodarki i wiceprezes Rady Ministrów w rządzie Jerzego Buzka. Powiedział, że żaden polityk indywidualnie i żadna partia polityczna nie doprowadzi do żadnych zmian. Należy łączyć siły. Strategia nie jest dominantą w polityce. Zajmuje nas taktyka, a nie mamy strategii. Strategia powinna powstać wśród organizacji branżowych. Kolejną przeszkodą jest atmosfera społeczna i brak wiedzy.
Po bloku segmencie naukowym rozpoczął się blok biogazu i biometanu rolniczego z panelem zatytułowanym "Siedmiogłos Ekspertów: „Bariery rozwoju sektora biogazu wraz z propozycjami rozwiązań” jako raport Porozumienia dla Biogazu i Biometanu wraz z „Rozwojem sektora biogazu i biometanu” jako stanowiskiem Polskiej Izby Gospodarczej Energetyki Odnawialnej i Rozproszonej) i szanse na realizację postulatów branżowych w dialogu z Ministerstwami: Klimatu i Środowiska oraz Rolnictwa i Rozwoju Wsi".
Wpierw wypowiedziała się Anita Bednarek dyrektor ds. zrównoważonego rozwoju w Goodvalley. Przedstawiła 3 postulaty branży. Poinformowała o barierach interpretacyjnych w decyzjach środowiskowych związanych z biogazem i biometanem. Lokalne urzędy nie są pewne jak mają postępować i często pojawiają się rozbieżności w decyzjach. Wymagana jest aktualizacja legislacji w tym temacie. Kolejnym problemem są warunki przyłączenia. Często muszą być budowane kilometrowe kable elektryczne do GPZu, aby umożliwić przyłączenie biogazowni. Biogazownia jest czymś co polepsza środowisko i nie powinna podlegać procedurom wpływu na środowisko. Kolejnym problemem, który należy sprostować, jest występujący dualizm w sposobach opodatkowania, biogazownie mogą być opodatkowane w różnorodny sposób.- podatek od nieruchomości lub podatek rolny. Następnym mankamentem są zapisy w prawie energetycznym dotyczące definicji lini bezpośredniej, która każe biogazownikom wybierać pomiędzy dostarczaniem bezpośrednio do odbiorcy, co pozbawia możliwości sprzedaży nadwyżki energii do sieci i zwiększenia profitów.
Beata Wiszniewska doradca ds. regulacji i orzecznictwa w Polskiej Grupie Biogazowej przedstawiła kolejny postulat jakim jest poszerzenie spec ustawy do spraw rozwoju biogazowni rolniczych przyjętej w zeszłym roku. Opowiedziała także o ostatnich zmianach legislacyjnych i roli biometanu zawartego w Krajowym Planie w dziedzinie Energii i Klimatu.
Aleksander Duch prezes Polskiego Stowarzyszenia Producentów Biogazu Rolniczego wspomniał o systemach wsparcia. Zaznaczył, że budowa instalacji biogazowych nie jest samoobsługowym biznesem, dobrze jak systemy wsparcia są stabilne i zrozumiałe, jednak nie zawsze tak jest. Istotnym elementem jest to, co stanie się dalej po okresie wsparcia, są różne koncepcje w tym biometanownia.
Przemysław Krawczyk koordynator Grupy Roboczej ds. Biogazu i Biometanu w Radzie OZE Konfederacji Lewiatan, prezes agriKomp Polska powrócił do tematu warunków przyłączenia do sieci energetycznej. Poinformował, że prawie 95% złożonych wniosków kończy się odmową. Podkreślił także problem, który nie dotyczy innych odnawialnych źródeł energii mianowicie konkretna lokalizacja uwarunkowana obecnością substratu, co tym bardziej utrudnia zdobycie warunków przyłączenia do sieci. Nie ma możliwości otrzymania dotacji bez dołączenia do wniosku zgody na przyłączenie do sieci. Prelegent postuluje o stworzenie rezerwy mocowej w wysokości 500MW w miejscach, gdzie inwestor może szybko przystąpić do budowy. To zapewni priorytet uzyskiwania warunków przyłączenia do sieci. Operator powinien korzystać z przepisów unijnych, które mówią, że kraje członkowskie mają prawo ustalać swoje indywidualne kryteria (Dyrektywa 934/2019 art 8 ustęp 2).
Janusz Markowski ekspert OZE w BNP Bank Paribas Polska poinformował, że od 1 lipca występuje paraliż systemu taryf. URE nie wydaje pełnowartościowych zaświadczeń korzystania z systemu taryf. Polskie przepisy są sprzeczne. Warunkiem uzyskania dofinansowania z programu "Energii dla Wsi" jest uzyskanie zaświadczenia z URE. Kolejnym problemem jest brak aukcji dla biogazowni do 500MW. Następną rzeczą, na którą zwrócił uwagę jest fakt, iż program "Energia dla Wsi" nie przewiduje sytuacji, w której rolnicy zawiązują spółkę aby wspólnie wybudować biogazownie. Tacy rolnicy nie mogą uzyskać wsparcia.
Marek Pituła prezes Polskiego Stowarzyszenia Biometanu podkreślił, że infrastruktura jest blokadą. Skok cywilizacyjny wiąże się ze wzrostem zużycia energii. W bardzo rozwiniętych krajach zużycie energii per capita wynosi 6.8 MWh rocznie. U nas jest to 3/4 MWh. Jest dużo przeciwników biogazu i biometanu, który blokują ich rozwój (dystrybutorzy gazu, producenci nawozów azotowych). Rolnictwo jest w trudnej sytuacji w związku z nieuniknionymi procedurami określania śladu węglowego. Połączenie produkcji biometanu z rolnictwem jest jedynym właściwym rozwiązaniem.
Ostatni wypowiedział się Jakub Safjański dyrektor Departamentu Energii i Zmian Klimatu w Konfederacji Lewiatan. Przypomniał o niewykorzystanym potencjale. Wymienił do czego może być wykorzystany biometan i jak wiele sektorów gospodarki mogą z niego korzystać. Biogaz powstaje w wyniku rozkładu materii organicznej, czyli biomasy. Mogą nią być odpady z przemysłu spożywczego, odchody zwierzęce, nienadająca się do konsumpcji żywność czy rośliny specjalnie uprawiane w tym celu. Biometanownia pozwala oczyścić biogaz z CO2 i związków siarki - i w takiej formie może już być wtłoczony do sieci gazowej lub przy wykorzystaniu infrastruktury skraplającej zostać zamieniony w bioLNG, czyli ciekły biometan. Polska traci konkurencyjność przez brak rozwoju. Uznał aktualne plany w KPEiK za mało ambitne.
Blok biogazu i biometanu został podsumowany przez Łukasza Tomaszewskiego - dyrektora departamentu OZE w Ministerstwie Klimatu i Środowiska. Dyrektor opisał rynek biometanu i biogazu w UE i Polsce oraz przedstawił potencjał biometanu w Polsce. Zaprezentował dane na temat biogazu i biometanu zawarte w aktualizacji KPEiK na 2040 r. Poinformował o ostatnich zmianach legislacyjnych oraz przedstawił plany legislacyjne w zakresie biogazu i biometanu przewidziane na lata 2024-2025.
Planowane prace legislacyjne 2024/2025:
- Określenie ram prawnych dla wyznaczenia OPRO, w tym dla biogazu i biometanu
- Określenie parametrów jakościowych biogazu transportowanego gazociągiem bezpośrednim oraz sposoby ich pomiarów i rejestracji,
- Wykazanie maksymalnej ilości i wartości biometanu, które mogą zostać sprzedane w drodze aukcji biometanu w kolejnych trzech latach
- Określenie ceny referencyjnej w aukcji biometanu w złotych za 1 MWh
Podczas uroczystej kolacji kończącej pierwszy dzień konferencji GREEN GAS POLAND 2024 wręczono także nagrody branżowe. Otrzymali je kolejno: Biogazownia Żórawina prowadzona przez firmę Biowatt (w kategorii Biogazownia Roku), agriKomp Polska (Dostawca Biogazowy Roku), Roeslein & Associates Poland Sp. z o.o. (Innowator Roku), „Teraz Środowisko” (Portal Biogazowy Roku).
Debaty odbyte podczas wydarzenia poruszyły najważniejsze, aktualne tematy związane z wyzwaniami, perspektywami i szansami stojącymi przed polską i europejską branżą biogazową i biometanową oraz wyznaczyły dalsze niezbędne działania do rozwoju biogazu i biometanu w Polsce, a w szczególności w sektorze rolno-spożywczym.
Zapraszamy również do zapoznania się z relacją Polskiej Agencji Prasowej