1 października 2023 r. wejdzie w życie część przepisów ustawy z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw, wśród nich przepisy znacznie ułatwiające prowadzenie działalności spółdzielniom energetycznym. O komentarz poprosiliśmy Tomasza Marca – prawnika, eksperta projektu Energia dla wsi, który współtworzył przepisy nowelizacji w ramach Zespołu Ekspertów Pełnomocnika Rządu ds. Transformacji Energetycznej Obszarów Wiejskich przygotował w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Jakie zmiany dla spółdzielni energetycznych wprowadza nowelizacja?
Przede wszystkim zmiany dotyczą:
- złagodzenia wymogu posiadania instalacji OZE, których sprawność wytwarzania energii elektrycznej umożliwia pokrycie w ciągu roku, dla spółdzielni, które złożą wniosek o rejestrację od 1 października 2023 r. do 31 grudnia 2025 r. (oraz spółdzielni już zarejestrowanych) wynosi 40%, a po tym terminie 70%,
- doprecyzowania definicji legalnej spółdzielni energetycznej oraz przedmiotu jej działalności – ustawodawca wprost wprowadził możliwość obrotu energią wytworzoną z OZE w ramach działalności prowadzonej przez spółdzielnię na rzecz jej członków,
- znowelizowana ustawa przyznaje spółdzielniom większe gwarancje w zakresie umów zawieranych przez sprzedawcę energii z poszczególnymi członkami spółdzielni energetycznej, a także z operatorem systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego – sprzedawca energii ma wyznaczony 90 dniowy termin na zawarcie umów umożliwiających spółdzielnie korzystanie z przewidzianego w ustawie systemu wsparcia,
- nowelizacja zakłada uproszczenie sprawozdawczości spółdzielni energetycznych,
- skutkiem wprowadzenia przepisów regulujących umowy między sprzedawcą a spółdzielniami jest także doprecyzowanie zasad rozliczeń pomiędzy spółdzielnią energetyczną a sprzedawcą energii,
- ustawodawca wprowadził także obowiązek wydania przez operatora systemu dystrybucyjnego warunków przyłączania nowych źródeł OZE działających na rzecz spółdzielni energetycznych, jednakże dotyczy to tylko źródeł zapewniających spółdzielni stabilne dostawy energii elektrycznej,
Ocena zmian w prawie
Jakkolwiek zmiany te należy nazwać raczej ewolucją, niż rewolucją, z całą pewnością są one krokiem w dobrą stronę. Szczególnie pozytywnie należy ocenić złagodzenie dosyć rygorystycznego wymogu pokrycia 70% zapotrzebowania rocznego spółdzielców na energię elektryczną z instalacji OZE. Ten wymóg prawny stanowił barierę dla wielu podmiotów charakteryzujących się dużym zapotrzebowaniem na energię elektryczną, uniemożliwiającą założenie spółdzielni.
Kolejne rozwiązanie ustawodawcy, które wydaje się szczególnie istotne, to przyznanie spółdzielniom energetycznym, jako podmiotom energetyki obywatelskiej preferencji w zakresie uzyskania warunków przyłączenia. Wydaje się, że to jest kierunek, w którym powinna podążać legislacja, gdyż podmioty gospodarki społecznej, inicjatywy społeczne powinny mieć pierwszeństwo przed inicjatywami typowo biznesowymi, a do takich należą zazwyczaj duże projekty OZE.
Rozwój spółdzielczości
Opisane zmiany w prawie, nad którymi prace rozpoczęły się jeszcze w zeszłym roku, wraz z ogłoszonymi programami publicznego finansowania spółdzielni energetycznych skutkują zwiększonym zainteresowaniem tego typu podmiotami. Na początku 2023 r. w wykazie spółdzielni energetycznych zarejestrowano wyłącznie 2 spółdzielnie. Obecnie ich liczba wynosi 19. To zróżnicowane podmioty - wśród nich znajdują się spółdzielnie użytkujące instalacje o niewielkich mocach (łącznie kilkanaście – kilkadziesiąt kW mocy zainstalowanej elektrycznej oraz większe, które użytkują instalacje o mocach zbliżonych do 1 MW mocy zainstalowanej elektrycznej lub przekraczające 1 MW, jak Spółdzielnia Energetyczna BIODAR w Ustroniu Morskim, wpisana do wykazu w dniu 27 września 2023 r.
Autor: mgr Tomasz Marzec, Ekspert Stowarzyszenia im. prof. Żmijewskiego, UAM