Krótki łańcuch dostaw i Rolniczy Handel Detaliczny jako czynnik rozwoju lokalnego rolnictwa
Współczesny konsument wykazuje coraz większe zainteresowanie pochodzeniem żywności. W dobie masowej produkcji, przetworzonych produktów i globalizacji rynku, wzrasta popyt na produkty lokalne, świeże i tradycyjne. W odpowiedzi na te potrzeby coraz większego znaczenia nabierają krótkie łańcuchy dostaw (KŁD) oraz Rolniczy Handel Detaliczny (RHD), które stają się istotnym narzędziem wspierania rozwoju lokalnego rolnictwa, zrównoważonej gospodarki i aktywizacji społeczności wiejskich.
Czym są krótkie łańcuchy dostaw?
Krótkie łańcuchy dostaw to system dystrybucji, w którym liczba pośredników pomiędzy producentem a konsumentem końcowym jest ograniczona do minimum, a często wręcz wyeliminowana. Produkty „od pola do stołu” trafiają bezpośrednio od rolnika do klienta, co przekłada się na ich wyższą jakość, świeżość i autentyczność.
Z perspektywy ekonomicznej, KŁD wzmacniają lokalne rynki, umożliwiając rolnikom i małym przetwórcom uzyskanie wyższych dochodów, a jednocześnie wspierają suwerenność żywnościową i niezależność regionalną.
Rolniczy Handel Detaliczny – narzędzie dla małych producentów
Rolniczy Handel Detaliczny (RHD), uregulowany od 2017 roku, umożliwia rolnikom legalną sprzedaż produktów nieprzetworzonych i przetworzonych z własnych gospodarstw, bez konieczności rejestrowania działalności gospodarczej. RHD zakłada uproszczone wymogi sanitarne oraz zwolnienie z podatku dochodowego do przychodu 40 tys. zł rocznie, co czyni go atrakcyjną formą działalności, szczególnie dla mniejszych producentów.
Od 2019 r. produkty mogą być również sprzedawane do restauracji, stołówek czy lokalnych sklepów, co dodatkowo poszerza rynek zbytu. Wymogiem jest jednak, by produkty pochodziły w całości lub części z własnej uprawy, chowu bądź hodowli, a sprzedaż miała charakter detaliczny i lokalny.
Formy sprzedaży w ramach KŁD i RHD
W ramach krótkich łańcuchów dostaw rozwijane są różne formy sprzedaży:
- Sprzedaż bezpośrednia – sprzedaż nieprzetworzonych produktów rolnych bezpośrednio konsumentowi.
- Działalność MLO (marginalna, lokalna i ograniczona) – sprzedaż przetworzonych produktów pochodzenia zwierzęcego w określonym regionie.
- Sprzedaż przez social media i internet – coraz popularniejsza forma dotarcia do klienta.
- Sprzedaż w gospodarstwie, na targach, festynach – podnosząca świadomość lokalnej marki.
- Kooperatywy i wspólnoty producentów-konsumentów – jako forma współdzielenia ryzyka i zwiększania skali produkcji.
Wpływ na rozwój lokalnych społeczności
Krótkie łańcuchy dostaw i RHD pełnią istotną rolę w ożywieniu obszarów wiejskich. Tworzenie nowych miejsc pracy, wzrost aktywności zawodowej, rozwój przetwórstwa i promocji lokalnych produktów wpływają na ograniczenie ubóstwa i migracji ze wsi do miast. Lokalne produkty stają się również wizytówką regionu, wspierając rozwój agroturystyki, gastronomii i lokalnego dziedzictwa kulinarnego.
Edukacja i wsparcie dla producentów
Kluczowym czynnikiem sukcesu jest edukacja rolników i lokalnych przetwórców. Szkolenia, warsztaty i konferencje organizowane przez ośrodki doradztwa rolniczego przybliżają tematy związane z:
- bezpieczeństwem żywności,
- znakowaniem i identyfikowalnością surowców,
- higieną i wymaganiami sanitarnymi,
- marketingiem i promocją produktów,
- wykorzystaniem mediów społecznościowych jako kanału sprzedaży.
Wiedza na temat przepisów prawa i możliwości wsparcia finansowego pozwala rolnikom lepiej planować rozwój działalności i skutecznie konkurować na lokalnym rynku.
Bezpieczeństwo i jakość – fundamenty systemu
Produkcja żywności w ramach RHD i KŁD musi spełniać wymagania sanitarno-weterynaryjne i prawne. Obowiązują:
- Dobra Praktyka Higieniczna (GHP),
- Dobra Praktyka Produkcyjna (GMP),
- System HACCP – system analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli.
W przypadku sprzedaży produktów pochodzenia zwierzęcego obowiązuje także nadzór Inspekcji Weterynaryjnej, a dla produktów roślinnych – Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Ponadto obowiązkowa jest ewidencja sprzedaży, oznakowanie miejsca sprzedaży oraz przestrzeganie limitów produkcyjnych i geograficznych.
Identyfikowalność i autentyczność produktów
Zaufanie konsumenta do żywności lokalnej opiera się na przejrzystości pochodzenia. Identyfikowalność – czyli możliwość śledzenia drogi produktu od producenta do klienta – jest kluczowa. Równie ważna jest autentyczność, czyli zgodność produktu z deklarowanym pochodzeniem, jakością i metodą produkcji.
Coraz częściej lokalni producenci uczestniczą w systemach jakości żywności, np. Chronione Oznaczenie Geograficzne (ChOG), Chroniona Nazwa Pochodzenia (ChNP) czy gwarantowana tradycyjna specjalność (GTS).
Wnioski
Rozwój krótkich łańcuchów dostaw i Rolniczego Handlu Detalicznego to nie tylko reakcja na potrzeby nowoczesnych konsumentów, ale przede wszystkim skuteczna strategia wspierania lokalnego rolnictwa i aktywizacji obszarów wiejskich.
Dzięki uproszczonym regulacjom prawnym, edukacyjnemu wsparciu oraz rosnącemu zainteresowaniu żywnością lokalną, rolnicy mają dziś realną szansę na zrównoważony rozwój. Krótkie łańcuchy dostaw i RHD stają się fundamentem nowoczesnego, świadomego, odpowiedzialnego modelu rolnictwa lokalnego, który łączy tradycję z nowoczesnością.
zródło:https://odr.pl/wp-content/uploads/2019/10/calosc.pdf
Krótki łańcuch dostaw i RHD jako determinanty rozwoju lokalnego rolnictwa
Publikacja opracowana przez Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie