Zapotrzebowanie na energię cieplną i elektryczną na terenach wiejskich w Polsce zależy od wielu czynników, takich jak liczba gospodarstw domowych, typ budynków, liczba i rodzaj urządzeń elektrycznych, a także zmiany klimatyczne.
Zapotrzebowanie na energię cieplną jest znacznie większe niż na prąd. Oznacza to, że dopóki spółdzielnie energetyczne będą bazować na produkcji i konsumpcji energii elektrycznej, nie będą one wykorzystywać w pełni swojego potencjału. Zapewnienie korzystnego miksu energetycznego dla bilansowania energii w spółdzielni energetycznej wymaga również stabilnych dostaw energii, które nie są uzależnione od warunków pogodowych.
BIOGAZOWNIE to stabilne odnawialne źródła energii (OZE) wykorzystujące najczęściej lokalne zasoby, które mogą w znaczący sposób przyczynić się do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego obszarów wiejskich. Taka logika przyświeca działaniom Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na rzecz uniezależnienia obszarów wiejskich od zewnętrznych dostawców energii. Biogazownie mogą być źródłem ciepła, ale również mogą być wykorzystywane do produkcji energii elektrycznej. Podsumowując, biogazownie mogą odgrywać kluczową rolę w zapewnieniu bilansowania energii w spółdzielniach energetycznych:
- Produkcja energii: Biogazownie wytwarzają energię elektryczną, biogaz, ciepło, biogaz rolniczy, biometan lub wodór w instalacjach odnawialnego źródła energii. Ta energia może być wykorzystywana do zaspokajania potrzeb energetycznych członków spółdzielni.
- Bilansowanie energii: Biogazownie mogą pomóc w bilansowaniu ilości energii wytwarzanej i zużywanej przez spółdzielnię energetyczną. Dzięki temu spółdzielnia energetyczna może lepiej zarządzać swoim zużyciem i produkcją energii.
- Stabilność dostaw: Energia wytwarzana z biomasy, takiej jak biogaz, jest bardziej stabilna niż energia solarna czy wiatrowa. Dzięki temu biogazownie mogą pomóc zapewnić stabilność dostaw energii dla spółdzielni energetycznej.
- Zmniejszenie kosztów: Dzięki produkcji własnej energii, spółdzielnie energetyczne mogą obniżyć koszty pozyskiwania energii dla swoich członków
Propagując biogazownie rolnicze, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi dąży do zmian prawnych i programów wsparcia, które ułatwią proces inwestycyjny, przyczynią się do wykorzystania lokalnego potencjału biomasy do wytwarzania energii oraz umożliwią łatwiejsze zagospodarowanie produktu pofermentacyjnego jako bezpiecznego i dobrego nawozu.
Należy jednak mieć na uwadze, że ani jedna z 21 zarejestrowanych spółdzielni energetycznych na dzień dzisiejszy nie wykorzystuje biogazu. Wiele z nich dopiero przymierza się do wykorzystania biogazu, a więc można powiedzieć że jesteśmy dopiero na samym początku wprowadzania biogazu do spółdzielni energetycznych. Biogaz należy postrzegać jako stabilizujące źródło wytwarzania energii, które jest korzystne dla optymalizacji miksu energetycznego i w związku z tym niezbędne, dla bilansowania energii. Można stwierdzić wręcz, że bez rozwoju biogazu, spółdzielnie energetyczne nigdy nie wykorzystają w pełni swojego potencjału.
Program ENERGIA DLA WSI zakłada wsparcie dla mikrobiogazowni (do 50 kw), które idealnie wpisują się w model spółdzielni energetycznych pod warunkiem, że będą dostępne sprawdzone rozwiązania technologiczne korzystne pod względem ceny do mocy wytwórczych ciepła i prądu. Technologiczne rozwiązania niewątpliwie pojawią się w najbliższych latach. Dlatego tą możliwość należy propagować szeroko wśród rolników i społeczności wiejskich. Dotychczasowe doświadczenia polskie i europejskie pokazują jednak, że mikrobiogazownie nie powstają, ponieważ są drogie w stosunku do mocy wytwórczych.
Patrząc praktycznie z punktu widzenia kosztów i korzyści powstających spółdzielni energetycznych, docelowy obiekt zainteresowania powinien być w skali 75-250 kW.
Z punktu widzenia spółdzielni energetycznych jako animatorów rozwoju zrównoważonego gospodarki wiejskiej, preferowane powinny być biogazownie średniej wielkości. Duże, aktualnie już funkcjonujące, biogazownie mogą i powinny odegrać ważną rolę w wyzwoleniu potencjału spółdzielni energetycznych, w szczególności pod kątem ich rozbudowy i adaptacji do potrzeb spółdzielni energetycznej. Natomiast wsparcie dla budowy nowych dużych biogazowni pod kątem spółdzielni energetycznych nie jest uzasadnione.
Kolejny argument na silniejsze propagowanie rozwoju biogazowni wiąże się z tym, że jest to dziś jedyna rozsądna technologia OZE, która nie jest rozwinięta, a może się dynamicznie rozwijać bez szkody dla krajowego system elektroenergetycznego.
Rozbudowa i adaptacja aktualnie funkcjonujących dużych biogazowni (tj. powyżej 1MW) ma potencjalnie ważną rolę do odegrania w fazie rozruchu spółdzielni energetycznych. Przykładem może być dostarczanie energii elektrycznej dla okolicznych mieszkańców, którzy dołączyliby do spółdzielni, poprzez zakup i włączenie do sieci energetycznej dodatkowej jednostki kogeneracyjnej, której koszt za 0,5MW oscyluje od 1,5 mln do 2 mln zł. Aktualnie, programy wsparcia – takie jak Energia dla Wsi –nie przewidują dofinansowania dla rozbudowy funkcjonujących biogazowni i dostosowania ich do potrzeb, uwarunkowań i możliwości powstających spółdzielni energetycznych.
Innym rozwiązaniem byłoby umożliwienie biogazowniom rolniczym działającym w systemie aukcyjnym, opuszczenia tego systemu (bez kar), pod warunkiem przyłączenia się do spółdzielni energetycznej. Przyspieszyłoby to rozwój spółdzielni energetycznych, dzięki korzystnemu dla społeczności wiejskich wykorzystaniu istniejącej infrastruktury produkcyjnej OZE, niezbędnej dla stabilnych dostaw energii.
Należy pamiętać, że budowa nowych biogazowni to okres co najmniej 2 lat, a więc możliwość wykorzystania i rozbudowania funkcjonujących dziś biogazowni rolniczych byłaby bardzo korzystna dla nadania impulsu dla rozwoju spółdzielni rolniczych w Polsce.
Ciekawym i inspirującym przykładem spółdzielni energetycznej, która ma w planie wykorzystanie biogazu do celów grzewczych jest Spółdzielnia Energetyczna Michałowo w województwie podlaskim. Przedsięwzięcie animuje gmina Michałowo, która również bezpośrednio w nim uczestniczy.
Michałowo wyróżnia się spośród spółdzielni energetycznych tym, że spółdzielnia energetyczna Michałowo to część ambitnego, długofalowego programu gminy osiągnięcia samowystarczalności energetycznej. Od wielu lat gmina wykorzystuje biogazownie w połączeniu z siecią ciepłowniczą do zaspokajania potrzeb grzewczych mieszkańców.
W gminie Michałowo działają dwie BIOGAZOWNIE wybudowane przez przedsiębiorcę – Zielona Energia Michałowo sp. z o.o. – w porozumieniu z gminą. Każda instalacja została wyposażona w moduł kogeneracyjny o mocy elektrycznej 600 kW i mocy cieplnej 595 kW. Jest też SIEĆ CIEPŁOWNICZA, stale rozbudowywana, do której podłączane są stopniowo kolejne budynki.
Pierwszy odcinek, który powstał w roku 2015, zasila w ciepło Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji wraz ze Szkołą Podstawową. Obecnie ciepło z sieci płynie do urzędu miasta, ośrodka zdrowia, ośrodka kultury, przedszkola, szkoły i liceum. Kolejnym przedsięwzięciem jest ZWIĘKSZENIE BEZPIECZEŃSTWA ENERGETYCZNEGO poprzez zamknięcie pierścienia sieci, więcej ciepła z OZE na terenie gminy, dalszy rozwój sieci ciepłowniczej w kierunku kolejnych przyłączeń. Wg. planów gminy, NEUTRALNOŚĆ KLIMATYCZNA wraz z samowystarczalnością energetyczną będzie osiągnięta już w 2025 roku.
Gmina Michałowo jest dobrym przykładem wykorzystania biogazowni i sieci ciepłowniczej do zaspokajania potrzeb grzewczych mieszkańców. Ta inicjatywa pokazuje, jak gmina może wykorzystać formułę spółdzielni energetycznej dla dokonania transformacji energetyczna na terenach wiejskich.
Źródło: https://lokalnaenergia.pl/czy-przyszlosc-spoldzielni-energetycznych-to-b...
Zdjęcia: Darek Golik